YUSUF KAPLAN

Yusuf Kaplan, kimdir? Tam bilmiyorum.  Fikir hayatımıza kendisini Erdem Bayazıt’ın kazandırdığıyla alakalı bir metnini okumuştum, onun.  Onu bu el sayesiyle Diriliş ekolüne ait bir figür olarak düşünebilir miyiz? Sanmıyorum. Yani Zaganos Paşa’ya falan benzediğini de. Hani Fatih’i yapmak istedikleriyle derinden hissedip, kendi dünyasını bu ivmeye göre ayarlayan adama. Diriliş’in ruhu, Sezai Karakoç ve takipçilerinden edindiğim deneyimle söylersem, Yusuf Kaplan’ın son çıkışına uymuyor. Bir yerde Yusuf Kaplan, şimdiye kadar söylemiş olduğu şeyleri, birikimleri bir çırpıda yok saydı. Bazı okurlarının gözünde artık Yusuf Kaplan, Yusuf Kaplan bile değildir belki de ... Ama sonuçta öyle ya da böyle bir fikir adamıdır Yusuf Kaplan. Neden böyle yaptı o halde? İktidarı aptallıkla suçlayacak kadar ileri gitti? Bence iki nedeni var bunun? Birincisi Türkiye’nin Osmanlıcılık hayali falan uzaktan güzel ve tarifi de hoş idi. Bilirsiniz fikir adamları uzakta, tarihte olan destanların büyüsünü aşkla şevkle yazmaya bayılırlar. Ancak benzeri bir zor mücadeleyle baş başa kaldıklarında aynı fikirde olmazlar, genelde. İlk defa Türkiye ciddi bir sınavla karşı karşıya geldi ve bu realite Yusuf Kaplan’ı korkuttu. İkincisi de şudur: Yusuf Kaplan, Türkiye’nin geleceğine dair bir fikir sahibi olamadı. Bu kapandan çıkmanın imkansız hissine kapıldı. Çeyrek yüzyıldır inşa etmeye çalıştığı söylemini paçavraya çevirdi. Oysa dünya 5’ten büyüktür lafzı bir itiraz ve karşı çıkıştı. Bu lafızdan sonra neyin irad edileceği belliydi. Bundan sonraki süreç, bir kuruluş aşaması potansiyeli taşıyor oysa. Dünya 5’ten büyüktür diyen bir devlet adamından sonra gelecek olan devlet adamlarımızın hayır dünya 5’ten beşten küçüktür diyeceğini mi? Umuyoruz. Ya da dünya beşten büyük madem o halde …demesini mi?   Bir zamanlar DSP’nin müntehir bir maliye bakanı vardı. Hesapların iki yakasını bir araya getiremeyince genel yargıya göre intihar etmişti. Ancak maliye bakanlığı hala aynı hesabı yapmaya devam ediyor.

Y.Türk

HALK DÜŞMANLARI*

Mesela 2000’den önceki dönemlere ait birçok şairin metafiziğe bakış açısı farklı dururdu. Dindar olanlar bile çoğu kez kendi dönemleri içinde bu yayılıma maruz kalır.  Belki bu, onların, günün gereği, biraz kişisel koşullara  sahip olmasından kaynaklanıyordu. Çünkü eski edebi malzemelerde metafizik  örneğin hastalık, yalnızlık, ölüm gibi  şeyler etrafında şekillenirdi. Metafizik, daha büyük toplum öbekleri, millet ve devlet gibi olgular çerçevesinde dile gelmezdi, Sezai Karakoç hariç. Dediğimiz gibi aynı zamanda bir kuşak sorunu, dönemsel bir problemdir, bu.  Bugün şiirlerdeki metafizik dünya, millete bakarak söz söylüyor. Zafer Acar’ın son şiiri Halk Düşmanları bu mantıkta bir şiirdir. Ben Milletimizde Muhammed’in (S.A.V) cemalini görürken o trajedisini görüyor.  Son mısrada bu trajediyi arkada bırakmanın yolu olarak şairin suyu değil de ateşi göreve çağırmasını fazla bulanlar olabilir. Şahsi mikropların en yıkayıcısı ateştir. Allah sizi hem toplum hem kişi olarak iyi bir şey yapacaksa önce ateşten geçiriyor. Yani.

Yeprem Türk

DOKSANLAR ŞİİRİ VS.

Ali Emre'nin şiir okuma seminerlerinin üst başlığı bu. Doksanlar Şiiri. Daha önceleri, seksenler şiiri şeklinde  okuma seminerleri yapılmadı sanırım. En azından bir seminer dizisi haline gelmedi, seksenler şiiri. Bunun sebebi, seksen kuşağına ait şairlerin, şiir dışında poetik metinler yazmamasına bağlanabilir. Belki şiir şerhleri yaptılar ama, neyi niçin yaptıklarını teorileştiremediler, onlar. Bir nebze, Ali Günvar, yazdıkları şiirin tam bir cumhuriyet, laik şiir olduğunu ara ara kulaklarımıza çıtlattı. Biz de zaten Ali Günvar'a pek fazla itiraz etmedik. Onun bu görüşüne katıldık. Ama seksenler şiirinden sonraki kuşakların,  şiir uğraşısını zorlaştırdıkları göze çarpar. Kuram, sahicilik, teknik derken, şiir neredeyse yetmiş ve seksen şiirine aykırı bir evrim geçirir. Aslında İkinci Yeni'nin ve İsmet Özel, Cahit Zarifoğlu gibi şairlerin Türk Şiiri'ne getirdikleri yüksekliği doksan kuşağı şairleri; yetmiş ve seksenlerin yolundan ayrılarak tekrar şiirle buluşturmaya uğraşırlar. Bunu başarırlar da. Hatta kuramsal açıdan Hüseyin Cöntürk'ün birçok metni bu dönemde önemsizleşir bile. Eskitilir.

Ancak, doksanlar şiirinin bu yönü, doksanlar şiirinin mümesilleri tarafından bile yeni yeni anlaşılıyor. Seksen Kuşağı bu geciktirmeyi kendi aralarında safları sıklaştırarak ve doksan kuşağını buna mukabil parçalara ayırarak yaptı. Mesela seksen kuşağının birçok şairi Neo-Epik akımını görmezden gelirken Doksan Kuşağının çoğu şairi de onlara bu bahiste destek vermiştir. Yani Seksen ve Yetmiş Kuşağı tarafından yanıltılmışlardır, doksan kuşağının hatırı sayılır sayıdaki şairleri. Bu yanılgıyı doksanlarda şiir yazanlar şu son üç beş aydır fark ediyorlar. Örneğin Ali Emre de bu şairlerden biridir. Biz Neo-epik şiir üzerine dosya yaptığımızda Ali Emre'den aldığımız cevap bu açıdan ilginçtir. O dosyada Ali Emre, neredeyse Neo-epik şiir diye bir şey yoktur anlamında cevap vermişti. Oysa aynı Ali Emre, bu aralar neo-epik şiiri 'umut bağlayabileceğimiz şiir kanalı' şeklinde taltif ediyor. 

Yeprem Türk

MİLLET HAKKI

Ey Barzani! Bana milletinin tanımını yapar mısın? Senin milletin ne milletidir? Kuracağız dediğin devletin hangi bir milletin devletidir? Ey Filistin Başkanı Mahmud Abbas, Filistin Devleti'nin Filistin Milleti ne demektir, bu milletin kökü nerededir? Açıklayabilir misin? Dün güneyimizde ve doğumuzda Suriye ve Irak devletleri bulunuyordu. Ve bunların Suriye ve Irak milletleri denen oluşumları vardı. Bu milletler ve bu milletlere göre de oluşan devletler şimdi neden buharlaştı?

Türkiye milleti madem Türkiye içindedir. Aynen Filistin milletinin Filistin içinde olması gibi. Madem Suriye milleti de  Suriye içindeydi. Ne oldu da Suriye milleti,  Türkiye milleti içinde bir millet haline geldi. Irak milleti addedilen millet niçin aynı kadere büründü? Yarın Filistin milleti, sert rüzgarlar estiğinde, Filistin milleti denilen ve asıl millet kavramının bir atom parçacığı ancak olabilen  bu zorlama millet tasavvuruyla ayakta kalabilecek mi? Devlet ve millet kişiliğini konuşturabilecek mi? Hayır.  Yine Suriye ve Irak milleti gibi asli ve ana gövdesine doğru yola çıkacaktır.  Yani Filistin milleti de Türkiye'ye girecektir. Mehmetli Milletinden olduğunu ya da bizde kişilikle millet haline geçilir şeysini hatırlayacaktır.

Neden böyle olur? Çünkü  bu büyük milletin şakuli durumu bunu gerektiriyor. Bu, tarihi bir tavırdır. Ağırlık noktası bu milletin Anadolu'dadır.

Şu halde söyleyelim ki ne Barzani'nin bir milleti vardır ne de Filistin denilen devletin bir milleti.  Varsa Barzani'nin milleti, Balkanlardan Filistin'e  dek yani Mehmetiş'lerden Memo'lara kadardır.  Irak ve Suriye devletlerinin  de milletleri yoktu, olamamıştı. Oysa ki millet yoksa bir devlet de yoktur ortada, bu o kadar belli ki. Niyeydi o halde  millet oluşturmadaki zorlanmalar, olmayan bir şeyi olmuş gibi kabullenmeler? Ve buna devam etmeye istekli olmalar?

Yeprem Türk

MEMO'YA (BARZANİ'YE)

Dün, Moris Kohen'in 'Türk'ün Yeni Amentüsü' kitabına karşılık Sezai Karakoç 'Diriliş Neslinin Amentüsü'nü yazmıştı. Aslında bu iki kitap insanımız için sadece iki kitap değildir. Gidilecek yol olarak imkan addedilen iki insan tipininin iki dünya görüşünün halkımız önünde cedelleşmesi demektir. Ya Moris Kohen ya Diriş Neslinin Amentüsü tercihidir. Yani ya Fransız ihtilalini haklı çıkarmak ya da İslam din olarak millet olmada önemli bir etkendir yargısının geçerliliğini gösterebilmek.

Bugünse PKK tarafından Kürtlerin amentüsü yazılıyor. Cumhuriyetin ilk yıllarında özellikle CHP iktidarı döneminde Kürtleri hesaba katmadan yazılan bir amentünün benzeri Türkleri, Müslümanlığı dahil etmeden PKK tarafından inşa ediliyor.

Ve geçmişte, çoğu Müslüman olan halkımız, İslamsız ve ayrışmacı bir tutum gözeten amentülere itimat etmediyse bugün aynı amentülere itibar göstermiyor. Bu da söylüyor ki, bizde milletin amentüleri, kavmi eksen gözetmeksizin ortak yazılıyor. Eğer bu yapılmazsa zaten İslam'ın bizim için siyasi manada pek etkisi görülmüyordur. Siyaset tekniği çünkü, toplumun derinliklerindeki dinamiklerin yüzeye en yakın birimi, o yapıyı en kolay yoldan bize gösteren veridir. Biri diğerini tamamlıyor.

Barzani'nin olduğu topraklardan tutun Bosna'ya kadar olan kısım için konuşuyorum. Bu toprakların batısında Mehmetiş derler, merkezinde yani İstanbul ağzında Mehmet, doğusunda ise Memo derler Mehmet'e. Ben, Muhammed'in (SAV) Mehmedi olarak bu geniş sahada Mehmet olmak dışında, daha derin bir şey göremiyorum. Her şeyimizi kaybedip bu ismi kaybetmesek dahi Muhammedi olduğumuzu bileceğizdir. 

Bunları dedikten sonra, etkisi Batı'dan çıkıp Doğu'yu neredeyse kaplayan bir devlet tipi yansıması altında bir Barzani görünce şaşırıyorum. Bu, etki bazı İslam topraklarında çoktan dibini buldu. Ve tekrar medeniyet ekseninde  millet, devlet olmaya doğru yol alınıyor. Türkiye, bu işin geleneksel atölyesidir. Tarih bunu göstermiştir. Eğer Barzani, bu tarihi ve geleneksel siyasi fıtratı göremez, yüzyıldır İslam topraklarını sahte ada devletlerine ayıran sihri kendi bağlamında bozmazsa halkını helak edecektir. Halk olarak bizleri, yöneticilerimizin, ırkçılığın Tih çölünde daha fazla dolaştırmaya hakkı yoktur. Bu sahte millet ve devlet anlayışları sihri bozulmalıdır. Barzani'nin de bunu yapması gerekiyor.  Zaten o bozmazsa bu sihri, Musa'nın siyasi asası, Mehmetli Milleti, gün gelip, bu sihri Barzani'nin kendi halkı önünde yutacaktır.

Barzani, Doğu siyasetine uygun bu çizgide, orada ayrı bir devlet kurma yerine, gelip Ankara'ya üniter bir yapı içinde  başkanlığa aday olmalıdır.

Yeprem Türk

MUSLUK, DEVRİM

Önce Ali Haydar Haksal'dan başlamak istiyorum. Yediiklim dergisinin genel yayın yönetmeninden, daha doğrusu sahibinden.  Milli Gazete'deki köşesinde sağcılık belası yüzünden Amerika emperyalizminin güdümü altına giriyoruz diyor, Haksal. Oysa sağcılığın kapitalizmle, Amerikayla bir alakası yoktur. Sağcıları Amerika'ya yanlı; solcuları Rusya'ya yakın görmek isteyenlerin bir arzusu bu. Bizim tarihten hatta Kur'andan ilham alarak gelen sağ bir toplum oluş durumumuz var.   Yani Sol tandanslı bir toplum olduğumuz söylenemez, söylenmemiştir de. Sağ kavramı bize kadim bir derinlikte gelir. Örneğin Kur'an'da amel defteri sağdan verilenler, güzide toplumlar olarak addedilir. Aynı kaynaktan yola çıkarak, sağ olgusu birçok alimimiz tarafından bu amel ve temel üzere açıklanmıştır. Bu anlayış İbn-i Arabi'nin kitabında şöyle yorumlanır.  'Sağ taraftakilerin  bu ruhaniyetten nasipleri: Ona uymalarıdır. Sünneti ve getirdiği şeriati ile amel etmeleridir. Ashab-ı Şimalin, solakların da o yüce ruhaniyetten aldığı nasipleri vardır. O nasipse: Dünyada himaye görmeleridir.   Bir de peşin azaptan kurtulmaları. (Şeceret'ül Kevn). Gördüğünüz gibi İslam insanı meşruluğunu sağa yakın olmaktan kazanmaktadır. Sağ dediğimiz şeyin Amerika ile falan ilgisi yoktur. Gerçi bu tür kavram sapmaları,  üzerine iyi bir araştırma yapılmayı hak ediyor.  Ancak bu, çok geniş bir zaman ve dikkat isteyen bir şey. Bazen bunlar kasten de yapılıyor gibi geliyor bana. Ya da meseleyi tam kavramadan konuşuyoruz.   Örneğin Ali Haydar Haksal'ın Afrika'ya binlerce  su kuyusu açan, Bosna'da bilmem kaç camiyi restore eden, oraya yardım akıtan ve milyonlarca Suriyeli göçmene milyarlarca lira harcayarak ev sahipliği yapan Türkiye'yi Türkçülük yapıyor diye suçlaması da buna benzerdir. Gerçi Ali Haydar Haksal, bu tavrıyla kalbimizi çoktan kırmıştır, ama yine de...işte...Buna cevabı Üstat Nuri Pakdil'in bir tweetinin manası ile verelim: Ülkeme yapılan haksızlığa dünya nasıl dayanıyor, anlayamıyorum.

Ali Bulaç, anmamız gereken ikinci isim.  Devletle, milletin değerleri ile güreşen adam.  Ak Parti'yi iktidara taşıdı diye milletimizin davasından çok İrancılık güden zat. Osmanlı Padişahlarına olmadık hakaretler eden kişi.  Devlet kavramını, köşesinde ayıplar kavramına dahil etmiş.  Yani neredeyse devlet için necis demek gibi bir şeydir bu.  Enfal Suresi'nde 'Hem, Allah'a ve Rasulüs'ne itaaten ayrılmayın ve birbirinizle çekişmeyin-sonra içinize korku düşer (güç) ve devletiniz elden gider- ve sabırlı olun; çünkü Allah sabredenler beraberdir' (46).  Devlet necisse , Allah ona sahip çıkmayı biz insanlara neden salık versin?

İran'a gelince. İran kapalı bir köy ülkesidir.  Madem 1979 devrimi İslam devrimidir. Bu devrimin sanatı, şiiri, üretim biçimi, ekonomisi, siyası tarzı, mimarisi nerededir? Yok. Ali Bulaç, önce, Türkiye'nin gerçeklerini ve tarihi derinliğini sildi, İslamcılık birikimi vasıtasıyla  Türkiye'yi Endülüs hayaline bağlı bir il şeklinde düşündü. İslamcılığın liderliğini Tayyip Erdoğan ele alınca İslamcılıktan çark edip bu kez de Türkiye İran'a doğru yürüsün, oraya bağlı bir site olsun istiyor.  Şu aralar şu söz dillerde dolaşıyor galiba, yabancı bir düşünür söylüyor bu lafı: 'İran İslam cumhuriyeti ama camiler bomboş, Türkiye laik bir ülke ama camiler tıklım tıklım'.  Laikliğin yerine hoşgörüyü koyalım ve diyelim ki asıl devrim budur. Doğal bir yolla ve zamanla; kendiliğinden olan dönüşüm İslam dünyasında Türkiye tarafından başarılmıştır.

Ali Bulaç, boşa çırpınıyor. Batı'nın gölgesi çoktan Doğu'ya düştü bile. Nasıl mı? Şöyle. Çin'in karşısına Hindistan'ı; Amerika, Avrupa ve Rusya'nın karşısına Türkiye, Suud, İran'ı koyun. Bunlar muhteva ve biçimde pek birbirlerine benzemezler ama yine de ana hatlarla birbirlerini çağrıştırmaktan geri durmazlar. Rusya'nın Hristiyan dünyaya  uzaklık ve duruşu ne kadar da benziyor İran'ın İslam dünyasına göre olan konumuna.   Üstelik  İran'ın devrim dediği şey, Rusya'nın devrimle anlatmak istediği şeyle çok uygun. Her açıdan zorbalık, kapalılık taşır ikisi de.

Yani Avrupa, paranın musluğunu İran'a açtı diye İrancı olmaya gerek yok. Bunlar musluktur açılır, kapanır. Devrim değil.

Yeprem Türk

İktidar Gülmecesi

...
Budur! Hem geleneksel hem modern olmak, hem akaidi hem medeniyeti birlikte temellük etmek, şekille muhtevayı birbirinden ayırmamak! Siyasal İslam bunu yap[a]mamış; sadece geleneği, sadece akaidi ve sadece şekli referans olarak almaktaki taassubu yüzünden sanat ve fikir alanında iktidar olamamıştır. Siyasal islam iktidardadır, ama işte tastamam bundan dolayı, entelektüel ve estetik iktidar değildir. Necip Fazıl, Sezai Karakoç, Nuri Pakdil vd. ile de bu iktidarı kurmak, maalesef, mümkün olamayacaktır…
                                                                                                                                                                                                                                                                                    Hilmi Yavuz (Zaman Gazetesi)

Yahya Kemal, duyuş olarak Osmanlının yaslandığı akaide sırtını vermiştir. Çağdaş Fransız şiirinin araç ve gereçleri bu çabasını derinleştirmiştir şairin. Oysa günümüzün şiirinin aynı akidevi temele dayanması zor görünüyor. Yeni bir akide gerekiyor şiire ve zanaata. Zamanımızdan bu nedenle bir Yahya Kemal'in çıkması imkansızdır. Son Divan şairi olarak okunması Yahya Kemal'in, şairin sanat görüşlerini dayadığı bu temelden dolayıdır. Yani demek istiyorum ki Hilmi Yavuz'un Akif yerine Yahya Kemal'i önermesi beyhude bir çabadır.  Çünkü Yahya Kemal;  Şeyh Edebalı, daha öncesinde ise Yunus gibi şairlerin çattığı söz söyleme sanatının akaid görüşü üzerinde yükselmiştir.  Ama artık modern çağda siyasete, üretime olduğu kadar şiire de yeni bir akidevi temel lazımdı. Bu temeli Akif, Necip Fazıl, Sezai Karakoç gibi şairler çatmıştır. Sezai Karakoç, hem akaidi hem medeniyeti birlikte temellük etmiştir. Bu nedenle, Bosna'da, Türki cumhuriyetlerde adına sempozyumlar düzenlenen Hilmi Yavuz değil, Sezai Karakoç'tur. Cins dergisinin ilk sayısında okumuştum, bir Afrika ülkesine gezi yapan arkadaşların bir çay bahçesinde bir masada otururlarken yan masada konuşan Afrikalıların zikrettiği isim Sezai Karakoç'tur. Bu çapta bir söylem ve sanat iktidarı hangi şairimize nasip olmuştur acaba. Geçen yıllarda TRT'de yaptığı programın birinde Sezai Karakoç'un bir şiiri için 'Türk şiirinde bir zirvedir, bu şiir' diyen de Hilmi Yavuz'dur. Ben iyi hissediyorum ki, Hilmi Yavuz'un Sezai Karakoç'a çatmadan metin üretememesi Yavuz'un varoluş sınırlarında dahi Sezai Karakoç iktidarını göstermeye yetiyor.

Akaid tarafına gelirsek meselenin, Akif, Necip Fazıl, Sezai Karakoç; şiir tarihimizde bu isimler kurucu yönleriyle birer milattırlar. Bundan sonra gelecek şairlerimiz bu temeller üzerinden ethos veya lirik şiir yazacaklardır. Hilmi Yavuz bu temele dayanmayı kendisine yediremediği için  Yavuz'un şiirinin dayandığı herhangi bir akiden de bahsedilemez.  Artık şiir adına bir anlamı kalmayan Fransız şiir sanatının düsturlarıyla vardır, Hilmi Yavuz şiiri. Aynen Suriye'nin şairi Adonis gibi. Adonis bugün ülkesine konuşamadan ülkesini kaybetmiş bir şairdir.  Akaid talimi yapmadan lirizm yapan edebiyatın geleceği son noktayı göstermiştir, Adonis.  Üstelik Hilmi Yavuz,  Yahya Kemal'den ne anlıyor bu bilinmiyor. Yahya Kemal örneğin, şiirlerini yazarken dönem itibariyle milletimiz ve ordumuz bir mücadele içindeydi. Yahya Kemal’in savaşın konu olduğu iki mısraı şöyledir.  ‘Vatanda  düşman görmek ıztırabıyle…/ ateş ve kanla, siler, birgün, ordumuz  lekeyi.'  Bu dizeler Hilmi Yavuz ile Yahya Kemal'in dayandığı ilkelerin ne kadar farklı olduğunu göstermeye yetiyor. 

Yeprem Türk