KURULUŞ, TEMMUZ- AĞUSTOS 2024

Üç Tarz-ı Siyaset, Üç Tarz-ı Poetika

Cumhuriyet Türk şiirinde biçimsel yenilikler genelde sol kaynaklıdır. Örneğin Orhan Veli. Mesela serbest veznin gelişine öncülük eden Nâzım Hikmet. Sağcılarsa bu yeni biçimlerin içeriklerini doldurmakla ve bu yeni şekilleri daha işlevsel hale getirmekle iştigal etmişlerdir. Şinasi, Namık Kemal gibi cumhuriyet evveli ilk yenilikçi isimler elbette başka. İlk yenilikçilerini modern Türk şiirinin, neredeyse İslamcılar sayabiliriz. Cumhuriyetin ilanından sonraysa şiirdeki biçimci yenileşmeler solcu şairlere doğru kaymıştır. Cumhuriyet dönemi Türk şiirinin özeti aslında şu: Biçimsel yenilikte başarı solda iken bu biçimlere yerli değerleri katabilme kudreti de sağcı şairlerdedir.

Namık Kemal’e İslamcı dediğime bakmayın. O hem İslamcıdır hem Batıcı hem de milliyetçi. Bu yüzden Namık Kemal, hep kafası karışık biri olarak addedilmiştir. Oy Kemal’in aynı çapraşıklığı ve karmaşası, sonradan, Türkiye’nin siyasette güdeceği bir yola dönüşmüştür: Üç Tarz-ı Siyaset’e. Ve sadece politik açıdan değil şiirdeki poetik zekâsı ile de bu denli çatışmacı ve karmaşıktır, Namık Kemal. Yani Namık Kemal’in şiirinde de biçim ve içerik bakımından kendi içinde kontrast ve ters yönlere sahip bir yenilik var. Ve O’nun şiirdeki poetik aklı da siyasetteki aklı da birdir, biri diğerinden ayrı düşünülemez. Çünkü Namık Kemal’in düşüncesi, hasım diyebileceğimiz fikirleri ve siyaset tarzlarını yekpare olarak barındırdığı gibi çeşitli poetik görüşleri de şiirinde cem etmiş bir şairdir. Bu özellik, Namık Kemal’in ilkliğinden kaynaklanır. Ondaki bu, birbirine karşı muhalif hatta düşman gibi görünen fikrî ve siyasî yordamları bir arada toplaştırma kapasitesi, şiirinde de birçok poetik kanalı iç içe geçirebilme durumuna taşımıştır şairi, gayrı ihtiyari olarak. Namık Kemal’in, modern Türk siyasetinin de şiirinin de başında getirdiği böylesi ilginç bir deneyim var. Bu kaosa dayalı politik ve poetik duruş sonra çatallanır. Namık Kemal’den geleceğe doğru eş zamanlı olarak üç tarz-ı siyasetin yanında üç tarz- ı poetika da huruç eder. Bunlar: Tevfik Fikret, Akif ve Yahya Kemal şiirleridir. (Yeprem Türk)