Yeni bir dergi, kendisini daha
öncekilerden ayırmak için yeni bir şey söylemelidir. Yeni bir fikir, yeni bir
duygu hatta yeni bir siyaset bildirmelidir. Ve bu yenilikler, toplumu da
ilgilendirmelidir. Sebilürreşad, dönemi için yeni bir fikir
dergisidir ve şiirde yeni bir tecrübeyi aralamıştır. Büyük Doğu,
aynı izlekte yürüse de hiç Sebilürreşad’a benzemez. Devlete,
millete, siyasete taze bir bakış açısı getirir ve hece şiirini yeni bir dünyada
yaşatır. Diriliş, Büyük Doğu ile aynı yoldadır ancak Diriliş’in
geçekleri ve hakikâti yorumlayışı oldukça yenidir. Ve Türk düşüncesinde zihniyet
yönünden üçüncü zirvedir. Garip ve İkinci Yeni hareketleri için denebilir ki;
Hece, bir Milli Mücadele vezni olarak Orhan Veli’nin dikkatini çekemedi.
O.Veli, onu modern şehre sokmadı ve serbest ölçüye yöneldi. Yaptığı
tercümelerin de etkisiyle kendisine has, havayî ve avamî bir dil kurdu. Ve yer
yer de bu çaba, orijinal bir deneyim oldu, Türk şiiri açısından. II.
Yeni Şiiri, cumhuriyet dönemi şiirinin büyük atağıdır. O zamanki devlet ve
toplumsal zihniyeti de aşmıştır. Şu an dünyaya açılmış bir millet olarak,
İkinci Yeni Şiiri, ayaklarımızın altında, yeni çağda başarılmış bir şiir olarak
bize güven veriyor.
60’lar, 70’ler, 80’ler, 90’lar
şiiri; gerçekte hepsi İkinci Yeni şiiri’ydi. 60’lar ve 70’ler, kendi
slogan şiirini, İkinci Yeni’nin getirdiği dili kullanarak gerçekleştirdi. Onu
yüzeyselleştirdi de. 80’ler şiiri, İkinci Yeni diliyle suni bir Haşimcilik,
Yahya Kemallik yaptı. 90 Kuşağının bir kısım şairleri aynı dil düzeniyle Akif’e
ve Tevfik Fikret’e gittiler. Doksanların hece şiiri ise, bir İkinci Yeni
hecesidir.
Birinci Yeni şiirini ise
Garipçilerden, Orhan Veli’den ibaret görmek bir Nurullah Ataç fantazisi gibi
geliyor, bana. İkinci Yeni Şiiri ise tamam hakikâten İkinci Yeni’dir. Şiirimiz,
İkinci Yeni’de çeşitli şekilleriyle gürül gürül akmıştır. Ancak yeni olan
şiirimizin başlangıcını sadece Orhan Veli ile yaptırmak; Akif, Yahya Kemal ve
Ahmet Haşim gibi İslamcıları ya da gelenekçileri veya Tevfik Fikret
ve Nazım Hikmet gibi toplumcuları yeni devletin yeni dünya düzeninin dışında
tutma amacı güdüyor sanki. Oysa Orhan Veli şiirinin, içerik ve form bakımından
Birinci Yeni olmaya aday yeni dilin tüm imkânlarını barındırmak açısından tek
başına bir temsil değeri olamaz. Yeni çağ başlı başına bir fikir, ironi
ve ideoloji çağıdır, desek yeridir nitelik olarak. Bu temeli, Orhan
Veli’nin bir başına taşımasına imkân yok.
Akif, Nazım Hikmet,
Tevfik Fikret toplumculuk ve fikir edebiyatının birinci yenicileri; Yahya
Kemal, Ahmet Haşim imge edebiyatının birinci yenicileri; ironik ve
yalın şiirin birinci yenicileri de Garipçiler olarak duruyor
modern Türk şiirinde.
Yeprem Türk
