Donald J. Trump’ın başkalarıyla el sıkışma şekli Nijeryalı *Chinua Achebe’nin Tanrının Oku adlı kitabındaki Euzele
adlı adama benziyor. O da kendisiyle karşılaşanlarla tokalaşırken tüm gücüyle
ellerine yüklenir, hazırlıksız yakalananlarsa irkilip geri çekilirlerdi.
Euzele bir
rahiptir. Ve Trump kadar pervasız bir gurura sahiptir.
Mesela Euzele,
kendi inanç sistemi içinde tüm tanrıların üstündeki Ulu’yu değil de maddi
zenginlik tanrısı Eru’yu övmesiyle Trump kadar kapitalisttir.
En az Trump
kadar da argo konuşur.
***
Trump, ilginç
adam. Bizde ise altmışlı ve yetmişli yıllardaki, hovarda ve fütursuz iş
adamlarına benziyor. Nezaket, yakınından geçmemiş gibi. İnsan ilmi konusunda
derinliksiz. ABD başkanlarının en kofu. Gerçi çağının ve kendi insanının
özetidir, Trump.
Devlet adamı
değil. Para adamıdır. Ne olursa olsun kazanç elde etmeyi bilmelidir, onun
mottosundaki insan. Böylesi bir insandan yetim hakkının, adaletin, mazlumun isteklerinin yerine getirilmesi
beklenemez. Trump; para- terör örgütleri- görgüsüzlük üçgeninde dolaşan kaba
saba biridir.
Bürokrasiden
teknokratlığa geçişi anlatsa da Trump bize, siyaset ve ülke teknokratlara
bırakılmayacak kadar önemli şeylerdir, dedirten siyasi bir kaza gibi de duruyor.
Nereden nereye? Politikada Farabi’nin ve Platon’un bilge devlet
adamından, Trump gibi bir siyasetçiye.
Ben üçleme
kavramına inanan biriyim. Belki de hukup -80
yıl, bir şeyin değişme ve dönüşme durumunun sene itibariyle miktarını anlatır-
kavramını en iyi anlatan güncel bir deyiştir, üçleme. Türk siyasetinde büyük
dönüşümün Adnan Menderes, Özal ve Recep Tayyip Erdoğan üçlemesiyle gerçekleşmesi gibi. Tersinden bir
üçleme Amerika’nın çöküşünü getirebilir.
Benzer üçleme Osmanlıda da yaşanır. Üçlemeden sonra gelen Abdülhamit Han, durumu ne
kadar kotarmaya çalışsa da istediği yönde vaziyet edemez.
Trump da
Amerika siyasetinde yaşanacak bir düşüş üçlemesinin ilk halkası sanki.
*Tanrının Oku, 1930 doğumlu Nijeryalı Chinua Achebe’nin Afrika üçlemesinin
son kitabı. Birinci eser: Parçalanma. İkincisi: Artık Huzur Yok. Kitabı bir
Nijeryalı arkadaşım getirdi. Okudum. Chinue Achebe, Afrika’daki İngiliz
sömürgesinin başlangıcını, seyrini ve ülkesine getirdiği yıkımları konu etmiş.
Eserin kahramanı Igbog’ların en kıdemli makama sahip rahibi Ezeulu’dur.
Ezeulu, topraklarını beyaz adama açan, sonra bundan pişmanlık duyan biridir.
Ömrünün son çağlarında İngilizlerin ekonomik, kültür ve dini alandaki
istilasına karşı koymaya çalışır. Ancak ülkesinin bürokrasisinin nasıl da
İngilizlerin eline geçmiş olduğunu gördükçe yılgınlık duyar. Halkının
geleneksel hayatını ve manevi yaşamını koruma altına almaya çalışır. Ancak bu
işi yaparken de kendisine aşırı derece bir ruhanilik yükler. Gurura kapılıp yanlış kararlar da vermez
değil. Bu da halkının ona güven ve sevgi duymasını engeller. Mücadelesini
yalnız ve başarısız kılar .
Ezeulu bana Cengiz Aytmatov’un kahramanlarını hatırlattı. Chinua Acebe ise Afrika edebiyatının Cengiz
Aytmotov’u mesabesindedir. Dili de oldukça samimi ve sıcaktır.
Yeprem Türk
