Devletler, yüreğe benzer, bazen içe kapandıkça bazen de dışa açıldıkça yeşerir. İçe dönmen gereken yerde, içe gitmek; dışa doğru huruç etmek lazım olduğunda içten dışa yürümek şifadır. Osmanlıdan sonra devletimiz içe evrildi. Bu içe dönüş, nefes tazelemeyle eş değerdi. Ancak bu, hem emperyal devletler tarafından hem de onların bizdeki temsilcileri bakımından yanlış anlaşıldı. Devletimizin ebedi bir azalış üzere olacağı zannedildi. Tanzimat Fermanıyla ve Mustafa Reşit Paşalarla başlayan yabancı unsurlara taviz akışının bu topraklarda daha da devamı planlandı. Mevki olarak İslamiliğin yeri, diğer yabancı unsurlara göre epey daraltılmak arzulandı. Artık Anadolu’da, İslami unsurların; diğer yabancı ögelere göre olan denkliği onlara yetmiyordu; İslami olan her şeyin değeri daha da aşağı çekilerek Anadolu’dan atılması gerekiyordu. Bu içe dönüş ve taviz seremonisi, 15 Temmuz Direnişi’ne kadar sürdü. Eğer bu gidişata dur denmeseydi 15 Temmuz’da, bu topraklarda İslam’a ayakta bile yer kalmayacaktı.
y.türk
