NE DİYELİM

6 Eylül 2019 tarihli Yenişafak Gazetesi'nde, Ömer Lekesiz’in, şiirin durağanlığı ve sıradanlığı üzerine bir yazısı var.  Aslında öykücülerin ve Ömer Lekesiz gibi dili güzel kullanamayan denemecilerin şiir üstüne metin üretmelerini yersiz ve gereksiz bulanlardanım. Bu yazıların  pek kıymeti harbiyesi de yoktur, derim.

Ömer Lekesiz, şiir okumayan şairlerin şiir yazdıklarından şikayet etmiş. Haklı. Yeni şairler şiir okumuyorlar.

Aynı gazetenin iki gün önceki sayısında Mustafa Kutlu da şiire dair görüşlerini belirtmiş ve Cevdet Karal’ın beğendiği bir şiirini (İP 1961) köşesinde yayımlamıştı. Şiir, Adnan Menderes’in idamı ile ilgilidir. Ve Mustafa Kutlu da ‘Merhum Adnan Menderes için bir şiir yazılmış mıdır? Bilmiyorum.’ Demişti. Oysa rahmetli Necip Fazıl’ın Adnan Menderes için yazdığı ‘Zeybeğin Ölümü’ şiiri vardı. Üstelik bilinen bir şiirdir de bu. Demek ki Mustafa Kutlu şiiri okumamış, bilmiyor.

Üstatlar da -İbrahim Tenekeci’nin deyimiyle üst katlar- okumuyorlar ki sayın Lekeci.

Yeprem Türk

DİM

Gönlün bu akşam dünyaya

Bize gelsin

Merhaba demeye

Kalmadı

Çıraklarla küreği tam fırına sürerken

Sözümde bir kaza

Düştüm gökçe  an'a

Gök açıldı

Bir ses yerine ağaç

Bizi meyve gibi başına topladı

Teknede hamur

Açıldı bize gönlüylen

Ekmeğe dönüştü hemen

Dediğim gibi

Sözümde bir kaza

İle ulaştım

Bu ana

Çıktım sokağa

Beni bilenler bilmedi

Sene 1980’di

Rabbim şaşırtmak için mi beni

İndirdin sokağa

O kadar meleği

O gün fırına

Kardeşim gelecekti

Beni bulması için

O kadar derinliği nasıl geçecekti

Kahire’de yüzüme bakan bir ezan

Allah’ın rahmeti damla damla dökülür içinden

Mayıs ayı, geçerken değildi

Makaraya geri toplanan ipti

Aklım vücuttan çalkana çalkana aktı

Kalp gibi bir adım vardı

                                                                    Y.T.

HÂLÂ ŞAİRLERDEN AL HABERİ

‘Nereye vardımsa, oraya benden önce bir şairin geldiğini gördüm’, demiş Sigmund Freud.

İnanç ağlarından doğan kapitalizmi haber veren Marx Weber ‘in Protestan Ahlâkı ve Kapitalizm adlı eseri, C. F. Hölderlin'in iki yüz yıl önce söylediği ‘Çok zaman var ki bütün tanrısal şeyler kazanç için kullanıldı’, dizesinin  sistemleştirilmiş bir açıklaması değil mi?

Arthur Rimbaud’nun Sarhoş Gemi’si, Nuh’un Gemisi gibi midir? Sarhoş Gemi, kapitalist ve tüketim çılgınlığının sürdüğü modern dünyadır.

...

Devamı Kuruluş Kasım Aralık 2019 sayısındadır.

Y. Türk

Yücel Kayıran'a Dair

…SÜHREVERDÎ; EL- MAKTÜL

     1.   Münacat

Allahım! Şanın, kutsallığın, dergâhın, ululuğun ve mekanın yücedir.

seçtiğin ve gönderdiğin elçilere daim olarak, insanlığın efendisi ve

mahşerdeki şefaatçisi Hz. Muhammed Mustafa’ya özel olarak salat ü

selam buyur.  bizi  ışığınla başarıya ulaşan ve kurtuluşa erenlerden,

nimetini hatırlayan ve ananlardan, ona şükredenlerden eyle. Bizi

yalnız bırakma, bizi karanlıkla sınama. Işıktan dolayı değildir gölge.

Allahım! en son erek sensin, başlangıç ve sonluluk sensin! Senindir

tükenmeyen kemal, senindir eşsiz ve emsalsiz övgü! diriliğin  ve

canlılığın yoktur ki, vehmin ve hissin tasarrufu altına giresin! ben bir

serçeyim, bu beden kafesimdir. kafesten uçtum da beden, içi boşaldı,

ve yalnız kaldı rehin olarak dünya, açlık ve uykusuzluk güzergâhım

oldu, fakirdi bedenim. ama kötülük, iyilik eksikliğinden dolayı değildir

Kırgınlık şairi Yücel Kayıran’da yazmış olduğu Amentü şiiri gibi derin bir kıpırtı, neşe ve yenilik görüyorum. Bu hoştur, muştuludur, cezbelidir.

Yenilenme heyecanıdır.

Ama sonraları şair, bazı hayal kırıklıkları da yaşayabilir. İsmet Özel gibi. Belli bir açıdan Tolstoy gibi.

Yücel Kayıran, Amentü şiiri ile bize bir zamanların İsmet Özel’ini hatırlattı aslında.

Ama bu amentü sol içinde kalan bir amentü oldu. Bu yönüyle değişikti.

*

Z. Bauman, teorilerin gözüyle değil olağan bir seyir üzerinden toplumu anlamaya ve analiz etmeye çalışmıştı. Bu yönüyle İbn-i Haldun’a benzer. Z. Bauman’ın ‘akışkanlık tezi’ de İbn-i Haldun’un tarih ve sosyoloji yazım şeklinin bir başka adı gibi geliyor bana. İbn-i Haldun da kendi dönemi içinde yaşamış kabilelerin ve beyliklerin toplumsal davranış ve tutumları üzerinde büyük değişkenliklerin sık sık yaşandığını söyler. Gerçi cumhuriyetler de eski beylikler gibidir,  dünya üzerindeki sosyolojiyi ve düşünce akıntılarını alabildiğine çeşitlendirmiştir.  İki düşünürün de yaşadığı dönemler; melezleşmenin, hibritleşmenin ve aroma siyasetlerin, fikirlerin, sık sık değişen toplumsal yapıların fazlaca yaşandığı devirler. Şimdiki gibi o çağ da bir nevi ‘kar ve kur’ dönemiydi.

Bence Kayıran, şiirde bir İbn-i Halduncu gibi hareket etti.  Kadim felsefeyi çağın yeni fikrî birikimleriyle buluşturdu, harmanladı. Onların tek başlarına nasıl hareket ettiklerini birbirleriyle buluştuklarında nasıl bir davranış değişikliği gösterdiklerini gözlemledi. İç içe geçtikleri yerleri, ayrıldıkları yerleri gördü. Ama bunu kendi kişisel deneyimi olarak gerçekleştirdi. Dünyanın değişik felsefeleri ve düşünce birikimleriyle ruhu üstünde kalbiyle söyleşti. Fikir ve felsefelerin madde taraflarını attı. Değişik bir tinsel harman yarattı.   Bu da birçok yönden kirlenen, tıkanan sola yeni şiir kanalı açtı. Felsefî şiir yazması ona bu kapıyı araladı. Soldaki yeni dönüşümler ilerde ondan daha da esinlenecektir. Türkiye’de sol; Marks’ı, Platon’u yanına alıp ya da almayıp gelenek solcusu olmaya doğru gidiyor. Bu, sol için yeni bir durum.

Bu fikirle sol; Selçuklu solu, Osmanlı solu, Türkiye soludur. Alparslan soludur. Ve bu da Mehmetler dünyası içinde bir yoldur.

Yeprem Türk

KİŞİ

Varlığım dünyaya baştan çağrılsa

Bebekliğimin ağzında ses reçeliyle

Kuşlar tünese cennetten firar gelen cemâlimin üstüne

Değişmez hiçbir şey bana derim yine bana sahiplik gökten inse

Yaşam içimde doğal bir mantıkta aksa

Ne olur ki edindiğim ah ve vah’lar 

Tanrı’nın gücüne doğru yürük gitse

Annem çocukluğumda gene bayram hali

Kaderim de şeker, ağzımda mecnun gibi sekse

Bu topraklar benim kucağım demiş, Bağdat bana yine dese

Gözlerimden ilk ergen bakışım ormanlarda yel uğuldarken dışarı çıksa

Varacağım yere gene erken gider sezgim, sonra bedenimi orada karşılarım 

Allah’ı dağların en kuytu yerlerinde dinlemek isteyen bir duru suyum

Fıtratım hep temiz kalsın sabun koksun dilerim

Kalbinden vurulmuş bir ceylan nasılsa öyle bir dünya görüşü yaşarım

Babam ethostur daim İmam-ı Azam gibi annemse pathos   

Bilgelik kıl çadırdan kerpice kadardır, mekânın beton kısmında yok

Hallac’ın zihnindeki tepeleri aşıp giden şeyi sonra kimsenin akıl dağlarında göremedim

Gülümsemek kedere yine de yüzün en büyük elçisidir

Rızkım yazgının, emeğin kekik kokulu dağ yollarından gelir bilirim

Vakit bana defalarca ihtiyarlığı öğretse

Çağımın belini bükse, rüyalarımdakileri bile eskitse

Geçmişim, saçlara aklar olarak geri dönse

Yaşlansam annemin yüzü hayalime melekler âleminden bildiri halince inse

İçtiğim dağ kahvelerinin kokuları hâlâ o eski çanak ve kaplarda yatılı

Bu anılardaki ışığa doğru yürürken nura inanmış ayaklarım

Kuşlar ve çiçekler gene bana birlik etse

Zaman için söylenmiş ayetler şimdi bana uzak dağ başlarından gelen keklik bakışları

Sanki üzerime dökülen ikindi ışıkları

Alnımdaki çizgiler senelerdir tahiyyat oturuşunda

Bir göze artık canı gönülden bakamamak

Ne yazar bedenimden düşen ilk av silahı olsa

Ne değişir bedenim oksijeni doğadan hava olarak değil yine ders gibi almak istese  

Ayaklarımın tüm dünya görüşü

Ölümde en evvel boşa çıkan organ olmak kederim bunu bir bilebilse

Ona biyoloji ilminde bir koruyuculuk yok derinlere inse

Ne olur ki her şey başa dönüp dönüp geri gelse

Benim bütün ömrüm hatıram ki

Rabbim sen insanlara suret dağıtırken bir de onları geri toplarken ise

Yeprem Türk

Medeniyet !

Türk düşüncesinde medeniyet kavramı için onlarca yorum, tarif yapılmıştır. Medeniyet fikri Akif’ten İsmet Özel’ gelen bir çizgide reddedilirken; Yahya Kemal’den başlayıp 2000’lere kadar varan diğer bir çizgideyse kabul edilir. Yine de Türk düşüncesinde bu fikrin sözel olarak temeli Yahya Kemal tarafından dile getirilmiştir. Yahya Kemal, kendisini İslam Medeniyeti şairi; Akif’i de İslam şairi sayar. Medeniyet okumalarımıza bu ayrımın büyük katkısı var.

Bence medeniyet kavramına takılıp kalmanın bir anlamı yok. İnsan, hiç medeniyet kelimesini kullanamadan da büyük bir medeniyeti yakalamış olabilir. Medeniyet ile genelde ideallerimizin, olası istikbâlimizin anlatıldığı da doğrudur. Bu hedef ise verimli bir İslam hayatıdır.

Ve medeniyet tartışmalarında kişilik üzerinde pek durulmamıştır. Osmanlı, Avrupa medeniyetleri dediğimizde hep bir kişilik üzerinde dururuz oysa.

Bizim medeniyetimiz Mehmet karakterinin her türlü kıymetli değeri kendinde yeniden deneyimleyerek huruç ettirdiği yerdedir.

Yeprem Türk

KURULUŞ, eylül - ekim 2019 ,YIL 6- SAYI 35

                     


                          İyi okumalar.