J. C. F. Hölderlin’in modern Alman felsefesine katkısı büyük. Niçe bu şairi çok severdi. Niçe’nin ‘Tanrı öldü ‘ fikri bu şairden bir alıntı gibi. Çünkü Hölderlin, birçok şiirinde insanların artık Tanrı’ya eskisi kadar değer vermediklerini, onun şemsiyesi ve ışığı altından uzaklaştıklarını anlatmak istemiştir. Gerçi Niçe ‘Tanrı öldü’ fikrini Hölderlin gibi dertlenerek söylememiştir. O, şairdeki bu gizli fikri nihilizmine meşrutiyet kazandırmak için dillendirmiştir.
Niçe’nin ‘üst insan ‘ deyişi de bir Hölderlin
armağanı neredeyse. Hatta bu anlayışı modern Alman düşüncesine şairin kattığı
bile söylenebilir. Şairin
‘Ah! Pazar yerinde geçerli
olanı sever kalabalık.
Kölelerse ancak
zorbaları sayarlar;
Yalnız tanrımsı
olanlar
İnanırlar tanrılara’
Şairin şiirle aradığı kişilik, tanrı ile
insan arasında gezen bir insan nevidir. Masumanedir. İyi, gökçe, meleksi bir
türdür. Gerçi Alman felsefeci ve Germanist Egon Friedell üst insan terimi için Yunan sofizminin geldiği en son noktadır,
der. Hölderlin ise neredeyse tüm eski Yunan mitolojilerini ve felsefecilerini
destanlaştırmıştır. Hölderlin aslında Almanya için eski Yunan birikiminin
türküleyicisidir. Yunan sofizminin en yetenekli temsilcisidir. Üst insan deyişini safiyane imgelerle
birçok şiirinde tebarüz ettirmiştir. Bu imge akabinde Niçe ile kavrama dönüştü: Üst insan
(Übermench). Üstün insan algısı ise Niçe ve sonra gelen Alman felsefecileri
tarafından üstün ırka akabinde de Alman milliyetçiliğine kadar vardı.
Yeprem Türk
