Her şair, her akım Türk şiirinde bir
cephedir. Akım, şiire daha ortalama bir bakıştır. Biraz kapsayıcılık da
denebilir buna. Kimse sapa bir şiir yazdı diye görmezden gelinemez. Mesela Ahmet Haşim kendi
fıtratının şiirini yazmıştır. Yahya Kemal’de Osmanlı tarihinin kendine özgü kemali ve
durumu vardır.
Akif’te milletin epik hali huruç eder. Yunus, insanın tüm hallerini
kapsayan bir şiir
yazar. Şiir zaten oradan dallanır, budaklanır.
Örneğin çok ücra bir şair
addedeceğimiz Asaf Halet Çelebi var. Ama Modern Biçimciliğin ve İroni şiirinin
atasıdır. İlhami Çiçek falan orada
bulurlar tarihten günümüze geçen ırmağı. Yunus’un şathiyeleri modern şiirde biçimcilik ve
ironi ile sürer. Şathiyeler bir yazımda da dediğim gibi insanın Allah ile arasındaki espritüel ilişkiyle başlar. Ve
bu ilişkiyi şair;
insanlara, okurlara açar. Bu da kadim bir cephedir.
Örneğin son zamanlarda kuşaklar on yılda
bir değişiyordu Türk şiirinde. Ama bu tarz, anılmak için sonradan bir kolaycılığa dönüştü. Aslında kuşak, şiire
bakan on yıllık bir cephenin, pencerenin ismidir. Ben kuşak olmaya yanaşmadım.
‘Devlet Şiiri’ yazdığımı söyledim.
Akımlar sonra
da kuşaklar, Türk şiirindeki merkez
çekirdeği bayağı
ıskaladı. Bireysel olmak da işime gelmedi, içime sinmedi. Devlet, insanın millet
halindeki fıtratıyla, yani kamuvarî bir kişilikle ortaya çıktığı için ondaki
bütünlüğe talip
oldum. Devlet Şiiri’ndeki devlet kavramının hükümetle ya da günümüz devletleriyle
alakası da yok.
Kadim bir fikirdir, bende devlet. Örneğin İmam Rabbanî, Mektubat’ında, neredeyse
her mektubunda ‘devlet’ kavramına gönderme yapar. ‘Bu, ne güzel devlettir’ der, iyi-kadim ve hak şeyleri işaret eder.
Benim şiirini yazdığım devlet böyle bir şeydir. Günümüze uyarlarsam şöyle
söyleyebilirim. Hani ne demişti Nuri Pakdil ‘insan seni savunuyorum sana karşı’; bizde devleti
savunuyoruz devlete karşı’. Velhasıl Devlet Şiiri’ adlandırması şiire bakıştaki
toplu bir cephedir. Milletin cephesi yani.
***
Muhammed’in (S.A.V.) Mehmedi olmak, benim de
milletimin de tezidir. Bu tez İslamlıkla başlamış. Kulağımız Hira’da iken. 1071 ile de tarihi bir tez,
görev
haline gelmiş.
Deseler şimdi hangi milletler ne iş yapar. Batı Europalılık yapıyor. Bizler, Mehmetlik
işi görüyoruz. Bin küsur yıldır bezen mum ışığında bazen meşalelerle
altında
yaptığımız
iştir, bu. Kitapları Mehmet olarak okuyoruz. Ezanları Mehmet. Haz. Bilal yani.
Mehmetlik bizim bir sağlamamız gibidir. İmgelerimin, metaforlarımın altında bu
isim var. Ondan düşünceler, tarzlar ve tipler barındırır. Böyle oluş, bir tez
tutuştur, şiirde. Hangi sağlam imgeyi, sözü, metaforu kaldırırsanız kaldırın
altında hep bir tez var. Kişilik var. Avrupa şiiri, sanat tarihinin Europa
kişiliğiyle yeniden işlenmesinden başka bir şey değildir. Yanına Hıristiyanlığı
da eklerseniz, bu kişilik tamam olur. Miti dinle harman etmek bir bakıma. Gerçi hangisi daha
baskın
derseniz, Avrupa’da Modern çağın başlangıcında dinin ve kiliselerin ilk
etapta dışlanması yeni çağdaki mitsel öğenin ağırlığını gösterir. Ama bizde mit yok bit de yok. Yani küf yok. Biz tezimizi de bunu uygulayacak kadim kişiyi de
Peygamber-i Azimüşşan’dan çıkardık. Tezsiz şiir, tam olmuş bir şiir olamaz.
Y. Türk
