Ahmet Cevdet Paşa, devlet şekillerini ruhani
ve cismani devlet diye iki ayırır. İbn-i Haldun, bunu dini devlet ve akıl
devleti şeklinde belirtmişti. Platon,
devlet şekillerini ruhanilik veya cismanilik üzerinden değil daha çok devleti
yöneten tabaka, sınıf üzerinden incelemiş ve yine belli bir elitin yani filozofların yönettiği devleti en iyi
devlet şekli olarak görmüştür.
Devlet, adaleti koruyup kollayan, dağıtan ve sağlayan bir kudrettir. Bu
nedenle hem metafiziksel hem de cismani anlama sahiptir.
Allah’ın Haz. Davut’a emrettiği ‘Adalet ile hükmet’ emri her zaman
mahkemelerimizin serlevhası olarak kullanılmıştır. Çünkü kutsal kitaplarda adalet merkeze konur.
Adalet ise hem Tanrı’nın öğüdüdür hem de akılla aranacak bir şeydir. O yüzden
bizim devlet şekillerimiz dini ve ona uygun olarak da aklı önceleyen bir devlet
tipi olarak vuku bulmuştur. Biz buna dengeli devlet düzeni de diyebiliriz.
Yeprem Türk
